In mijn eerdere blog ‘Zo wordt je kind een kei in spelling’ heb ik geschreven hoe spellingwoorden effectief ingeprent kunnen worden. Om goed te leren spellen is het nodig dat je kind juiste woordbeelden (beeld van hoe het woord eruitziet) in het geheugen opslaat. Daarnaast is het leren herkennen en toepassen van verschillende spellingregels en –categorieën essentieel om goed te kunnen spellen. In mijn blog ‘Zo krijgt je kind de moeilijkste spellingregel onder de knie’ vertel ik daar meer over. Om ervoor te zorgen dat jouw kind foutloos woorden schrijft, is er nog iets nodig. Namelijk het bewustzijn dat bij elk te schrijven woord nagedacht moet worden. Het stappenplan voor het schrijven van woorden kan hierbij helpen.
Een leerling die zich bewust is van de verschillende bijzonderheden in onze Nederlandse woorden, schrijft doordacht. De stappen uit het stappenplan passeren de revue. Misschien wel vliegensvlug, maar toch! Om een leerling zover te laten komen dat het volgen van de stappen een geautomatiseerd proces is, moeten ze eerst in een rustig tempo worden aangeleerd en uitgevoerd.
Stap 1: Luisteren
Schrijven begint met luisteren. Schrijven is tenslotte het verletteren van klanken. Om een woord correct op te schrijven, is het dan ook van belang om goed naar de klanken in het woord te luisteren. Daarbij geldt ook direct dat het van belang is dat woorden in de omgeving van de leerling duidelijk (en correct) worden uitgesproken. Spreekt je kind bepaalde woorden nog niet duidelijk uit? Geef dan steeds de juiste verklanking als voorbeeld terug. Dit helpt om goed te kunnen spellen.
Onze jongste schreef op een dag een briefje waarin hij vroeg of ik een bepaalde tandpasta wilde kopen omdat hij de smaak daarvan zo lekker vond. Hij schreef: ‘tampasta’. Het was mij niet eerder opgevallen dat hij het woord zo uitsprak. Grinnikend vroeg ik hem: ‘Die pasta… waar is die precies voor?’ Hij antwoordde: ‘Voor je tanden… Oh! TANDpasta!’
Stap 2: Verdelen in klankgroepen
Kinderen in groep 3 die alleen nog woorden schrijven die uit één klankgroep bestaan, verdelen een woord in losse klanken (bijvoorbeeld b-oo-m). Maar als de woorden langer worden, is het belangrijk dat kinderen de woorden in klankgroepen kunnen verdelen. Door een woord langzaam, zingend uit te spreken, verdeel je een woord in klankgroepen. (Een klankgroep is iets anders dan een lettergreep! Lees hierover meer in mijn blog ‘Zo krijgt je kind de moeilijkste spellingregel onder de knie’.)
Stap 3: Regels en afspraken
De verschillende spellingregels en spellingcategorieën die we in onze taal kennen, hebben steeds betrekking op zo’n klankgroep. Door dus per klankgroep te bekijken welke regels van toepassing zijn, weet je zeker dat je niets vergeet. Bijvoorbeeld het woord ‘verschillend’. Dit verdeel je in klankgroepen als: ver-schi-llend. De eerste klankgroep is het voorvoegsel ‘ver’. In de tweede klankgroep hoor ik /sg/ en daarvan heb ik geleerd dat ik ‘sch’ moet schrijven. Deze klankgroep eindigt ook nog eens op een korte klank /i/ waardoor ik weet dat er twee medeklinkers volgen. In de laatste klankgroep hoor ik aan het eind een /t/ waarvan ik weet dat ik moet controleren of ik met een ‘t’ of ‘d’ te maken heb. Ik maak het woord langer en hoor dan een ‘d’. Zo weet ik dat ik ‘verschillend’ moet schrijven.
Stap 4: Opschrijven
Als de leerling het woord heeft geanalyseerd kan het worden opgeschreven. Hoe vaker de stappen zijn geoefend, hoe sneller dit proces zal gaan. De stappen 2, 3 en 4 zullen steeds meer tegelijk gaan: je schrijft steeds een klankgroep op en denkt ondertussen na over de bijzonderheden in die klankgroep.
Stap 5: Contoleren
Het woord (of de zin) nog eens nalezen en controleren is een belangrijke stap, die nogal eens wordt overgeslagen door kinderen. Juist omdat het schrijven van woorden en zinnen een intensief denkproces vergt, kan er best eens een foutje insluipen. Door secuur te lezen wat je zojuist hebt opgeschreven, kun je vaak nog foutjes zoals vergeten letters herstellen.
Heb je na het lezen van dit blog nog vragen? Neem gerust contact op. Ik help jou en je kind graag blij door de basisschool!
