Als ouders van nu een
rekenboek op de basisschool doorbladeren zeggen ze vaak: ‘Dat gaat allemaal
heel anders dan vroeger toen ik nog op school zat!’ Sommige zeggen het met
enige verbolgenheid, want was vroeger niet alles beter?
‘Het lijkt wel of er minder sommen in het boek staan. Oefent mijn kind dan wel
genoeg? En kan ik niet gewoon mijn maniertje van vroeger uitleggen, want dan
snapt mijn kind het toch veel sneller?’
Ja, de visie op rekenonderwijs is aan veranderingen onderhevig. En ja, soms
zijn die trucjes van vroeger zo gek nog niet. Maar alleen met trucjes kom je er
niet. Ik leg je uit hoe dat zit.
Begrijpen wat je doet
Om goed te kunnen rekenen, heb je inzicht nodig in wat je doet. Als je begrijpt waar je mee bezig bent, snap je ook in de echte wereld wanneer je een bepaalde som moet uitrekenen. We leren kinderen tenslotte rekenen om zich in de maatschappij te kunnen redden. Je kunt bijvoorbeeld in de klas snappen hoe je 23 + 12 uitrekent. Als een kind in een winkel komt en wil weten wat de broek van 23 euro en het shirt van 12 euro samen kosten, dan moet het wel begrijpen dat in deze situatie de optelsom van toepassing is. Het gaat bij rekenen dus niet alleen om ‘maniertjes’ maar ook om ‘begrip’.
Eerst begrip, dan de truc
Veel rekenstrategieën (oftewel: manieren om iets uit te rekenen) worden in de rekenmethodes op de basisscholen rustig aan opgebouwd. Kinderen leren eerst een manier die inzichtelijk is. Zo kan het voorkomen dat je kind iets uitrekent op een manier die voor jou als ouder nogal omslachtig lijkt. Dit kan de neiging opwekken om even vlug ‘het trucje’ uit te leggen. Voor sommige kinderen leidt dit ertoe dat ze niet voldoende begrip ontwikkelen en alleen het trucje kennen. Vroeg of laat lopen ze dan vast. Het is daarom belangrijk dat een kind begrijpt wat hij doet. De lesmethode op school werkt veelal eerst aan dit begrip om vervolgens een kortere rekenstrategie aan te bieden.
Uitzonderingen
In sommige gevallen, wanneer een leerling heel veel moeite heeft met rekenen en weinig inzicht ontwikkelt, is het wél goed om te kiezen voor het direct aanleren van trucjes. Dan versnelt het het rekenproces. Je legt je er in dat geval wel min of meer bij neer dat de leerling met weinig begrip zal blijven rekenen. Een keuze dus, die je weloverwogen moet nemen. Als je vermoedt dat dit op jouw kind van toepassing is, is het verstandig om dit op school te bespreken. Wanneer je als ouder namelijk eigenhandig besluit om jouw kind trucjes aan te leren, zou je kind weleens nog meer verward kunnen raken. Op school wordt dan het één gezegd en thuis iets anders. Juist voor kinderen die rekenen moeilijk vinden, is een eenduidige werkwijze heel belangrijk.
Verschil in visie
Er zijn verschillende visies over wat nu de beste manier is om kinderen het rekenen aan te leren. De ene visie geeft aan dat kinderen een manier moeten vinden die bij hen past; dan begrijpen ze goed wat ze doen. In rekenmethodes die deze visie aanhangen, krijgen kinderen de ruimte om zelf uit te vinden wat voor hen werkt. Leerlingen wisselen uit op welke manier ze rekenen zodat klasgenoten daar hun voordeel mee kunnen doen. De andere visie geeft aan dat kinderen moeten leren om de manier te gebruiken die het rekenen zo vlot mogelijk laat verlopen. Dat kan betekenen dat de leerling een manier gaat gebruiken, die hij zelf niet zomaar zou kiezen. Het inoefenen van zo’n strategie kan in eerste instantie voor weerstand zorgen: ‘Ik begrijp mijn eigen manier veel beter!’ Maar het zorgt uiteindelijk, wanneer de leerling de manier beheerst, voor versnelling van het rekenproces.
Mijn visie
Zelf heb ik hier ook een mening over, gebaseerd op mijn ervaring door de jaren heen. Ik erken het belang van eerst werken aan begrip en daarna aan ‘het trucje’. Ik vind wel dat dat trucje binnen niet al te lange tijd aangeleerd moet worden. Bij het aanleren van een nieuwe rekenvaardigheid, laat ik vaak al even de strategie zien waar we naartoe gaan werken. Ik leg dan uit dat we eerst een lange manier gaan oefenen zodat we het heel goed snappen. Daarna leren we de manier waarmee we het snel kunnen.
Ik vind eenduidige, vlotte strategieën belangrijk, omdat het rekenproces hiermee wordt versneld. Leerlingen die aan hun ‘eigen manier’ vast blijven houden, zijn vaak veel tijd kwijt aan het rekenen en vergroten de kans op fouten.
Rekenmaniertjes van vroeger. Achterhaald of toch niet?
Met de rekenmanieren van vroeger is niets mis. Van belang is het proces waarin de strategie wordt aangeleerd. Voordat je thuis op jouw manier aan de slag gaat, zou je je af moeten vragen of je kind de materie goed begrijpt. Dan kan het maniertje een welkome aanvulling zijn. Het is verstandig om hier met de leerkracht van je kind over te spreken. Hij of zij kan aangeven of jouw kind eraan toe is. Daarnaast kun je met de leerkracht afstemmen welke strategie in de klas aangeleerd wordt. Hoe meer eenheid in de uitleg, hoe groter de kans op succes.
Heb je na het lezen van dit blog nog vragen? Neem gerust contact op. Ik help jou en je kind graag blij door de basisschool!
