Opvoeden is een zoektocht: wanneer moet je gedrag begrenzen? Wanneer kun je het beter negeren? Op welke momenten is belonen het beste idee? Het ouderschap is misschien wel de beste manier om het te leren. Door vallen en opstaan, dat wel. En misschien concludeer je pas als je kinderen volwassen zijn wat de juiste manier was. Of misschien weet je het dan nóg niet. Ik heb nog geen boek gevonden waar het echt in staat. Oh ja… er zijn boeken genoeg over opvoeden! Maar het werkt niet zoals een cursus Spaans: alles uit je hoofd leren en dan kun je het! Opvoeden doe je deels op je gevoel, deels vanuit ervaring. En soms doe je het helemaal verkeerd. Welkom bij de club.
Opvoeden… zo moet het wél
Nee, helaas. Ik ga in dit blog dus ook niet vertellen hoe je je kind moet opvoeden. Ik geloof namelijk niet dat ik dat kan. In dit blog richt ik me op één aspect van het opvoeden: belonen. Wanneer is het goed om je kind te belonen? Ook daar zijn verschillende visies over: De ene theorie zegt dat het voor kinderen voorspelbaar moet zijn wanneer ze een beloning krijgen. Zo raakt je kind gemotiveerd om het bedoelde gedrag te laten zien. Een andere theorie zegt dat een beloning onverwacht moet komen. Anders laten kinderen alleen positief gedrag zien om een beloning te krijgen en wordt het verder geen gewoonte.
In beide theorieën zit een waarheid. Het is onder andere afhankelijk van de leeftijd van de kinderen. Jonge kinderen hebben met name duidelijkheid nodig. Leer je je kind zindelijk worden, dan is het helder: steeds als je op het potje bent geweest, mag je een sticker plakken. Voor oudere kinderen kan een spontane beloning juist motiveren. Ik geef hier straks een voorbeeld van.
Behoefte aan sparren over de opvoeding? Neem gerust contact met me op.
Belonen door positieve aandacht
Bij belonen denk je misschien snel aan materiële zaken: een cadeautje. Maar een compliment is ook een beloning. Belonen houdt in dat je aandacht geeft aan het positieve gedrag van je kind. Op welke manier dan ook. Beloningen waarin tijd en aandacht zit voor je kind, zijn dan ook heel mooi! Mijn volgers op Instagram lieten mij weten hoe zij hun kinderen belonen. Ideeën die jou misschien ook inspireren:
– samen het fotoalbum bekijken van je kind
– samen een wandeling/fietstocht maken
– je kind het avondeten laten kiezen
– je kind het toetje laten kiezen
– samen een spel spelen
– samen iets bakken/koken
– samen iets creatiefs doen
– met je kind meespelen
Een systeem
Soms wil je bepaald gedrag stimuleren dat zich maar moeizaam bij je kinderen ontwikkelt. Bijvoorbeeld het opruimen van tas, jas en schoenen bij thuiskomst. Of niet boos worden na het verliezen van een spelletje. Het kan dan handig zijn om er met meer nadruk aandacht aan te besteden. Een beloningssysteem kan uitkomst bieden. Bij een dergelijk systeem is het belangrijk dat je kind goed weet met welk gedrag punten verdiend kunnen worden. Ook moet het duidelijk zijn welke beloning er te verdienen valt en wanneer dit doel is bereikt.
Zo kan er bijvoorbeeld een spaarkaart worden gemaakt met 20 vakjes. Als alle 20 vakjes vol zijn, is de beloning behaald. Dus, steeds als je kind thuiskomt en de spullen goed heeft opgeruimd, mag er een vakje worden afgekruist. (Of een smiley worden getekend, of een sticker worden geplakt.) Als de spaarkaart vol is en de beloning behaald, dan kun je je afvragen of het systeem nog een vervolg moet krijgen. Dit is afhankelijk van hoe goed het gewenste gedrag al lukt. Soms is een langere periode nodig. Op den duur is het fijn als er afgebouwd kan worden. Het systeem is bedoeld als hulpmiddel om bepaald gedrag in te slijpen. Daarna moet het een gewoonte worden. Natuurlijk blijf je als ouder belonen met complimenten. Of… er volgt af en toe een onverwachtse beloning!
Onverwachtse beloning
Een onverwachtse beloning zorgt voor een groots effect. Heb je in een week verschillende keren het positieve gedrag gezien waarover je al vaak met je kind hebt gesproken? Dan kun je plotseling zeggen: ‘Ik zie dat jij deze week zo goed aan de afspraak hebt gedacht. Wij gaan vandaag wat gezelligs doen.’ Reken maar dat de motivatie om het positieve gedrag meer te laten zien zal toenemen.
Het doel van belonen
Het is niet de bedoeling dat kinderen bepaald gedrag laten zien omdat ze ervoor beloond worden. Dat heeft namelijk een negatief bijeffect. Ze raken dan alleen gemotiveerd om iets te doen als er iets tegenover staat. Wel mogen ze leren dat positief gedrag positieve gevolgen heeft. Het is daarom mooi om in je compliment of beloning het positieve gevolg van het gedrag te benoemen. Als een kind behulpzaam is, is het gevolg dankbaarheid of vriendelijkheid. Ik zeg dan bijvoorbeeld: ‘Ik vind het zo fijn dat jij me helpt. Ik word daar blij van. Het scheelt mij weer tijd, dus zullen we samen een spelletje doen?’
Andere voorbeelden:
– Je kind maakt het huiswerk volgens planning: ‘Doordat jij je huiswerk nu al af hebt, heb je tijd over. Je mag nog wel even spelen.’
– Je kind ruimt de kamer netjes op na het spelen: ‘Wat heb je je kamer netjes opgeruimd. Zo kun je alles makkelijk terugvinden.’
Lees ook: ‘Wat vind jij van mijn opvoeding?’
Heb je na het lezen van dit blog nog vragen? Neem gerust contact op. Ik help jou en je kind graag blij door de basisschool!
